بخش منابع انسانی باید تمامی اقدامات لازم را انجام دهد تا مطمئن شود که محیط کار امن و سالم می باشد که در آن کارکنان ترسی از بابت سلامتی خود حین انجام کار نداشته باشند و همینطور در معرض ریسک های غیر ضروری قرار نداشته باشند.

مسئولیت های بخش منابع انسانی

اگر چه در درجه اول مدیران خط تولید، مسئولیت ایجاد محیط امن و سالم را بعهده دارند، کارکنان بخش منابع انسانی با استفاده از تخصصشان باید به مدیران خط یاری برسانند تا در این امور مهم موفق باشند. علاوه بر آن، مدیر منابع انسانی، معمولآ مسئولیت هماهنگی و نظارت خاص بر ، برنامه های مرتبط با ایمنی و سلامت در محیط کار را عهده دار می باشد.

بسیاری از کشورها، قوانینی را برای بهداشت، ایمنی، و رفاه اولیه کارکنان در محل کارشان، تصویب کرده اند، و برای مدیر منابع انسانی یکی از ضروریات اینست که مطمئن شود مدیران، کارکنان – و همچنین کارکنان بخش منابع انسانی – به طور کامل نسبت به تعهدات قانونی و اخلاقی و مسئولیتهایشان آگاه باشند. این مسئولیتها شامل یکسری اقدامات پیشگیرانه می باشند که با هماهنگی با بخش منابع انسانی صورت می پذیرند.

پیشگیری از حوادث

کارکنان در تمامی سطوح از بالا تا پایین سازمان، باید این مطلب را درک کنند که کلید اصلی پیشگیری از حوادث اینست که راه امن انجام دادن کارها صحیح ترین روش است، در واقع، تنها راه انجام دادن امور راه امن است. اولین وظیفه بخش منابع انسانی این می باشد که نگرشهایی را که در برابر اقدامات پیشگیرانه از حوادث قرار دارند، تغییر دهد. برای مثال، در برخی کارخانه ها ، کارگرانی هستند که اظهاراتی تحقیر آمیز نسبت به سایر همکارانشان که اصول ایمنی کار (مانند پوشیدن لباسهای مخصوص، کلاه ایمنی، و دستکش) را رعایت می کنند، بیان می کنند. ممکن است این اظهارات تحقیرآمیز باعث گردد تا برخی کارگران جوانتر تصمیم بگیرند از لباسهای ایمنی استفاده نکنند و بنابراین خودشان را در معرض خطر قرار بدهند.

ایجاد آگاهیهای ایمنی

تکنیکها و روشهایی وجود دارد که می تواند توسط مدیر منابع انسانی بکار گرفته شود تا تلاش کند تمامی سطوح کارکنان – شامل مدیریت – را متقاعد کند از بابت مسائل ایمنی احساس نگرانی کنند. برخی از این تکنیکها شامل موارد زیر می باشند:

• پوسترها و اطلاعیه ها : این یادآورهای بصری می توانند در اطراف دفتر اداری و محل کارخانه نصب شوند تا نظر افراد را بخود جلب کنند که نیاز به حفظ ایمنی دارند و باید لباسهای ایمنی بر تن کنند.
• فیلم : میتوان به دفعات فیلمهای مرتبط با ایمنی را به کارکنان نشان داد. این فیلمها می توانند در رعایت اقدامات احتیاطی بسیار موثر باشند.
• تکنیکهای ترس: میتوان به افراد عواقب حوادث واقعی را که اتفاق افتاده اند، نشان داد . این می تواند بصورت تصاویری شامل عکسهایی از صحنه وقوع حادثه، صحبتهای فرد حادثه دیده، یا نمایش مجموعه ای از ابزارها یا لباسهای آسیب دیده، و یا حتی نمایش افرادی که از آسیب دیدگی رنج می برند، باشد.
• نظم و انضباط: وضع قوانین سخت در مورد اصول و رفتارهای ایمنی در محیط کار، و مجازات افرادیکه به این قوانین احترام نمی گذارند، احتمالآ بهترین روش برای آموزش اصول ایمنی به پرسنل می باشد. اگر مدیر منابع انسانی بداند که اقدامات انضباطی برای رعایت اصول ایمنی، در جایی لازم می باشد، باید بلافاصله آنها را انجام بدهد.
• بحث: بحث و گفتگو تکنیک دیگری می باشد. در این روش تاکید باید بر روی متقاعد کردن افراد به رعایت اصول ایمنی و همچنین بررسی دیدگاههای انتقادی یا پیشنهادی افراد در این زمینه باشد.
• تکنیک ایفای نقش: ایده این تکنیک اینست که کارکنان را تشویق کنند تا خودشان را بصورت فرضی جای دیگران قرار دهند. برای مثال، یک کارگر که نیاز به پوشیدن لباس ایمنی خاصی دارد باید تشویق شود تا در وضعیت آموزشی خودش را بجای سرپرستش قرار دهد و سعی کنید کارگر دیگری را ترغیب به پوشیدن لباس ایمنی بکند. در تلاش برای متقاعد کردن همکارش در واقع خودش را نیز متقاعد می کند.

هدف بخش منابع انسانی باید این باشد که محیط امن ایجاد گردد. تنها در اینصورت است که این باید محیط امن شود در میان پرسنل جا می افتد. برای مدیر و کارکنان بخش منابع انسانی این یک مساله ضروری است که به دقت علل ایجاد حوادث اتفاق افتاده را بررسی کنند و بعد از آن اقدامات اصلاحی مربوطه را در نظر بگیرند و اجرا نمایند تا دیگر مشابه آن حادثه اتفاق نیفتد.

ایمن ساختن افراد

هر فردی باید بداند که چگونه بصورت ایمن کار کند.

• تازه واردان: در آموزش تازه واردان باید این مساله مد نظر باشد که چگونه باید کاری را بصورت امن و صحیح انجام بدهند و نه اینکه چگونه به سریعترین روش ممکن آن کار را انجام بدهند.
• کارگران با تجربه: آنها باید در مورد شیوه های ایمنی کار اطلاع رسانیهای جدید را دریافت کنند. این امر میتواند بصورت آموزش رسمی، جلسات توجیهی گروهی، و سایر شیوه های ارتباطی صورت پذیرد.
• سرپرستان: باید آموزشهای لازم به سرپرستان داده شود که توصیه های ایمنی را همواره ارائه بدهند و همچنین مراقب باشند تا این توصیه ها جدی گرفته شود.
• تمامی کارکنان: هر کسی در محل کارش باید از نسبت به عواقب عدم رعایت اصول ایمنی در محیط کار، مطلع و آگاه باشد. این شامل عواقب عدم رعایت اصول ایمنی در مورد آسیب زدن به خودشان و یا سایرین می باشد. و همینطور در مورد پیامدهای قانونی عدم رعایت اصول ایمنی برای فرد و سازمان باید اطلاع رسانیهای لازم انجام پذیرد.

ایمن سازی کار

هنگام بررسی چیدمان و ظاهر یک دفتر اداری، نمایشگاه، کارخانه و یا سایر محلها، نیاز است که نقاط خطر بررسی شوند. بعنوان مثال، مناطق ازدحام، نقاط متقاطع از یک خط مونتاژ به خط دیگر، تقاطع راهروهای فرعی با راهروهای اصلی، نقاط دفع زباله و ... .

ایمن سازی محیط کار

بازبینی و تعمیر و نگهداریهای دوره ای در مورد ساختمانها، وسایل و تجهیزات کار، باید صورت پذیرد تا ریسک حادثه پذیر بودن آنها کاهش یابد.

ماشین آلات و تجهیزات دستی

ارائه آموزشهای کافی در مورد نحوه استفاده صحیح از ماشین آلات و تجهیزات ضروری می باشد. اینکه به شخصی نحوه استفاده بخشی از ماشین آلات را بیاموزیم کافی نمی باشد. باید به افراد کارآمدترین و امنترین شیوه استفاده از ماشین آلات و تجهیزات را آموخت.

کمیته های ایمنی

در برخی سازمانها، مدیران منابع انسانی کمیته های ایمنی متشکل از کارکنان داوطلب برای انجام اینکار را تشکیل می دهند. آنها بصورت دوره ای جلساتی را برقرار می کنند تا در مورد موفقیت یا عدم موفقیت اقدامات ایمنی انجام شده بحث و تبادل نظر کنند، که در نتیجه آن می توانند اقدامات احتیاطی جدیدی را پیشنهاد دهند. مشارکت سایر کارکنان در این جلسات می تواند منجر به بحثهای با ارزشی گردد.

پیشگیری از آتش و آتش نشانی

باید نحوه استفاده از تجهیزات آتش نشانی مانند کپسولهای آتش نشانی را به کارکنان آموخت. اگر هنگام شیوع آتش بلافاصله با آن برخورد شود بسیار مفیدتر از اینست که منتظر رسیدن نیروهای آتش نشانی بمانند. همچنین اقدامات پیشگیرانه زیر در این زمینه می تواند بسیار مفید باشد:

• مواد قابل اشتعال مانند فرآورده های نفتی، رنگ، مواد مفنجره و ... باید در محلهای مخصوصی که از پیش برای آنها طراحی شده اند نگهداری شوند .
• باید سیگار کشیدن در مناطقی که در مجاورت مواد قابل اشتعال هستند ممنوع گردد. در چنین مناطقی باید تابلوی مربوط به ممنوع بودن سیگار بصورت کاملآ مشخص و برجسته در مکانهای مناسب نصب گردد.
• آلارم های مربوط به آتش سوزی باید در همه نواحی نصب گردند تا به محض وقوع آتش سوزی پرسنل متوجه مشکل گردند.
• تجهیزات آتش نشانی مناسب با توجه به مواد موجود در هر بخش باید نصب گردند و به آسانی در دسترس باشند تا بتوان در مواقع خطر از آنها استفاده کرد. تمامی این تجهیزات باید بصورت دوره ای سرویس و نگهداری شوند.
• تمامی پرسنل از محل نصب و نحوه استفاده از تجهیزات آتش نشانی باید مطلع باشند. دستورالعمل ها مربوط به این تجهیزات باید بصورت واضح و برجسته در کنار آنها قرار بگیرد. بعنوان مثال:

در هنگام وقوع آتش سوزی

1. شیشه را بشکنید و دکمه را فشار دهید تا آژیر به صدا در آید.
2. سعی کنید تا با تجهیزات موجود آتش را خاموش کنید.
3. هیچ ریسک شخصی انجام ندهید.
4. از طریق اولین خروجی یا راه پله اضطراری خارج شوید.
5. درهای پشت سرتان را ببندید.
6. دوباره وارد محدوده آتش سوزی نگردید.
• از طریق شیوه ها منظم باید آموزش ها لازم در هنگام مواجهه با آتش سوزی به پرسنل داده شود تا پرسنل دقیقآ بدانند هنگام آتش سوزی چه کارهایی را باید انجام بدهند و چه کارهایی را نباید انجام بدهند.
• تعبیه دربهای ضد آتش و خروجیهای اضطراری جزء ضروریات می باشد. خروجیهای اضطراری نباید مسدود شوند.
• سنسورهای حرارتی یا حساس به دود آتش باید در محلهای مختلف سازمان نصب گردند.
• سیستم های آبپاش که مخصوص خاموش کردن آتش هستند باید نصب گردند.

تجهیزات پزشکی

مسئولیت بخش منابع انسانی در مورد بهداشت، ایمنی، و رفاه نیروی کار، بسیار فراگیر است.

آزمونهای قبل از شروع به کار متقاضیان کار

قبل از اینکه متقاضیان کار، استخدام و مشغول به کار شوند، یکسری تستهای پزشکی، توسط پزشک باید انجام پذیرد تا وضعیت سلامت افراد برای سازمان پیشاپیش مشخص گردد.

معاینات پزشکی

به منظور اطمینان از وضعیت بهداشت و سلامت کارکنان، باید بصورت دوره ای از پرسنل معاینات پزشکی انجام می شود. این معاینات می تواند توسط کلینیکهای مستقر در داخل سازمان و یا به هزینه شرکت در کلینیک های خارج سازمان صورت پذیرد.

مراکز درمانی

وجود مراکز درمانی از ویژگیهای سازمانهای بزرگ می باشد – مخصوصآ در کارخانه ها – و تحت کنترل یک پرستار با تجربه می توان جراحات جزئی را درمان کرد. همینطور در صورت جدی تر بودن مساله پزشک مستقر در سازمان می تواند بررسیهای لازم را انجام دهد و اگر نیاز به ارجاع به بیمارستان باشد اینکار را انجام می دهند. تمامی عملیات واقع شده در بخش پزشکی سازمان باید ثبت شوند. معمولآ این گزارشها در هنگام ارتقای شغلی پرسنل و یا تغییر شغل پرسنل مورد استفاده قرار می گیرد.

مزایای کارکنان نسبت به کارفرما

یکی از مهمترین دلایل کاهش نفر ساعت ، حوادث و آسیب دیدگیهای حین کار می باشد. یک طرح خوب پزشکی که شامل در دسترس بودن کمکهای اولیه، تضمین می کند که هنگام وقوع حادثه یا شروع بیماری در حین کار، کارکنان میتوانند مورد درمان واقع شوند، و اگر لازم باشد، میتوان آنها را به سرعت به بیمارستان رساند. اینگونه رسیدگیهای فوری به وضعیت سلامت کارکنان باعث می گردد تا جراحات جزئی تبدیل به عفونتهای جدی نشوند که در صورت عدم درمان به موقع ، طول دوره درمان پرسنل افزایش پیدا می کند و در نتیجه آن نفر در ساعت پرسنل کاهش پیدا خواهد کرد. علاوه بر این، پرسنل وقتی بفهمند که وضعیت سلامت آنها برای سازمان اهمیت دارد احساس امنیت بیشتری خواهند کرد.

ماموران ایمنی و امنیتی

مدیر منابع انسانی در یک سازمان بزرگ معمولآ مدیریت بخش ایمنی و امنیت سازمان را نیز بر عهده دارد. یک مامور ارشد امنیتی، و دستیارانش منصوب می شوند و معمولآ قدرت زیادی درباره تمامی مسائل مرتبط با ایمنی و امنیت را دارا می باشند. ماموران امنیتی معمولآ تام الاختیار هستند و می توانند به تمامی بخشهای سازمان سر بزنند. اگر یک دستگاه درست کار نکند، یا پرسنلی بدون تجهیزات ایمنی مناسب مشغول کار باشد، مامور امنیتی بلافاصله می تواند تولید در آن بخش را متوقف کند و از مدیر بخش مربوطه بازخواست انجام دهد و گزارشی را تهیه کند که مستقیمآ به دست مدیر منابع انسانی می رسد.

ماموران امنیتی یونیفورم مخصوصی را بر تن دارند. یکی از وظایف آنها محافظت از ورودی اصلی سازمان است تا مانع ورود افراد غیر مجاز به سازمان شوند. همچنین ورود و خروج وسایل نقلیه و سرنشینان آنها را تحت کنترل دارند. یکی دیگر از وظایف آنها بررسی بخشهای مختلف بعنوان یک کار روتین می باشد. یک مامور امنیتی مجاز است تا به هر بخشی از سازمان به دفعات سر بزند و نواحی خطر را بررسی کند. در چنین وضعیتهایی باید مورد مشاهده شده را به افسر امنیتی اصلی اطلاع بدهد تا اقدامات فوری برای جلوگیری از خطر صورت پذیرد.

پیشگیری از سرقت

یکی دیگر از وظایف ماموران امنیتی جلوگیری از سرقت محصولات یا تجهیزاتی که در سازمان موجودند می باشد. معمولآ بخشهای خاصی که بیشتر احتمال سرقت در آنها وجود دارند مانند کارخانه یا فروشگاهها، انبارها و ... مورد بررسی دقیقتری قرار می گیرند. یکی از اقدامات پیشگیرانه سرقت اینست که تعداد افرادی را که به اینگونه مکانها عبور و مرور دارند حتی الامکان کمتر کرد و عبور و مرور آنها را تحت کنترل درآورد.

رفاه کارکنان

در سازمانهای پیشرفته ، رفاه کارکنان حایز اهمیت زیادی می باشد. اقداماتی مانند بیمه های تکمیلی، کمک هزینه های خرید، پرداخت در طول بیماری، وعده های غذایی ناهار و شام و ... می توانند میزان رضایت کارکنان از شغلشان را بالاتر ببرد. همچنین با توجه به سخاوتمندی مدیریت سازمان، می توان کمک هزینه های مسافرتی، بیمه های عمر، سفرهای خارج از کشور، همایش ها، و ... ارائه گردند.

امکانات غذاخوری

مدیر منابع انسانی باید مطمئن شود که سطح رفاهی سازمان در سطح استانداردی باشد. برای مثال، اگر یک سازمان برای کارکنانش غذاخوری تعبیه کرده است باید اطمینان حاصل شود که وضعیت بهداشت و عمومی غذاخوری مناسب باشد. و اگر وعده های غذایی به کارکنان داده می شود، کیفیت غذای ارائه شده باید در سطح مطلوبی باشد.

پارکینگ خودرو

ارائه فضای کافی برای پارک خودروها و سایر وسایل نقلیه کارکنان کمکی بزرگ به پرسنل می باشد.

امکانات ورزشی

برخی مواقع سازمانها برای خودشان زمینهای ورزشی، باشگاه و سایر امکانات ورزشی را دارند. مدیریت اینگونه امکانات توسط مدیر منابع انسانی صورت می پذیرد.

کمیته های کارکنان

کمیته های کارکنان می تواند پل ارتباطی بین مدیران و کارکنان باشد تا پیشنهادات، انتقادات یا نارضایتی های پرسنل را به گوش مدیران برساند. این کمیته ها معمولآ با ریاست، مدیر منابع انسانی اداره می شوند و اعضای آنها توسط پرسنل طی انتخابات داخلی گزینش می گردند. اغلب جلسات کمیته های کارکنان برای مدیر منابع انسانی حائز اهمیت بالایی می باشد. این کمیته ها حکم سوپاپ اطمینانی را دارند که به کارکنان اجازه اعتراض و خالی کردن خودشان را می دهند. همچنین این کمیته ها در مورادی دیگری نیز کاربرد دارند بعنوان مثال در ارج نهادن به یک پرسنل بازنشسته شده می توانند جلساتی را تشکیل دهند یا برای معرفی یک مدیر جدید میتوانند جلسات تودیع و معارفه تشکیل بدهند. همچنین نشست های تفریحی فرصتی برای دیدار با بسیاری از کارکنان را می دهد.